NGƯỜI LÀM CHỨNG DI CHÚC

Người làm chứng là một khái niệm được biết đến khá nhiều trong đời sống hàng ngày. Người làm chứng có thể xuất hiện khi chúng ta thực hiện những giao dịch, hợp đồng dân sự thường ngày từ đơn giản đến phức tạp ví dụ như: người làm chứng việc giao nhận hồ sơ, tài liệu; người làm chứng việc đặt cọc tiền để mua xe ô tô; làm chứng việc mua bán nhà đất;.v.v.. Đặc biệt một số trường hợp theo quy định của pháp luật, khi cá nhân có nhu cầu lập di chúc để định đoạt tài sản của mình trước khi chết cũng cần có người làm chứng, đó là người làm chứng di chúc. Điều này được thể hiện rất rõ trong chương XXII Thừa kế theo di chúc của Bộ luật dân sự năm 2015.

Người làm chứng được nhắc đến khá nhiều và đối với một số loại di chúc thì sự tham gia của người làm chứng là một trong những điều kiện bắt buộc để di chúc có hiệu lực. Cụ thể những trường hợp pháp luật quy định di chúc được lập phải có sự tham gia của người làm chứng gồm:

• Thứ nhất phải kể đến di chúc miệng, theo quy định tại Khoản 5 Điều 630 Bộ luật dân sự năm 2015 thì: Di chúc miệng chỉ được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng.
• Thứ hai là trong trường hợp người để lại di sản lập di chúc bằng văn bản có người làm chứng. Theo đó một trong số các điều kiện để di chúc bằng văn bản có người làm chứng được coi là hợp pháp đó là phải có ít nhất hai người làm chứng cho quá trình lập di chúc (Điều 634 Bộ luật dân sự năm 2015).
• Thứ ba là di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải có sự xuất hiện của người làm chứng (Khoản 3 Điều 630 Bộ luật dân sự năm 2015).

Có thể thấy, người làm chứng xuất hiện khá nhiều và bắt buộc phải có trong thành phần tham dự quá trình người có tài sản lập di chúc trong một số hình thức di chúc nhất định. Có như vậy di chúc mới được pháp luật công nhận và bảo đảm có giá trị hiệu lực trong thực tế khi người để lại di sản chết. Lý do tại sao trong một số trường hợp, pháp luật lại quy định phải có người làm chứng thì di chúc mới được coi là hợp pháp? Đó là bởi vì để đảm bảo cho việc lập di chúc được khách quan, vô tư, tránh những trường hợp người để lại di sản bị lợi dụng điểm yếu của họ (bị hạn chế thể chất, không biết chữ) để lập di chúc không đúng với ý chí đích thực. Ví dụ như trường hợp lập di chúc miệng, người để lại di sản đang rơi vào tình trạng nguy hiểm, sức khỏe quá yếu, bị cái chết đe dọa. Tất nhiên mặc dù sức khỏe của người để lại di sản không được tốt nhưng họ phải đang trong trạng thái tinh thần còn tỉnh táo, minh mẫn, không bị đe dọa, lừa dối, ép buộc, tức là họ tự do, tự nguyện về ý chí. Với trường hợp khẩn cấp nêu trên, nếu không có người làm chứng chứng kiến, nghe và ghi chép lại ý chí cuối cùng của người để lại di sản thì rất có khả năng di chúc được lập sẽ không được bảo đảm là khách quan, đúng mong muốn của họ.

Chính bởi vì người làm chứng di chúc có vai trò đặc biệt quan trọng như đã trình bày, nên pháp luật cũng có những quy định cụ thể để bảo đảm người tham gia vào quá trình lập di chúc với vị trí là người làm chứng là người vô tư, khách quan. Theo quy định tại Điều 632 Bộ luật dân sự năm 2015 thì: Mọi người đều có thể làm chứng cho việc lập di chúc, trừ những người sau đây: Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc; Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc; Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi. Do đó có thể thấy không phải bất cứ ai cũng có thể trở thành người làm chứng di chúc được. Mà trước hết họ phải là những người đã thành niên, lý do pháp luật quy định về độ tuổi của họ là bởi vì độ tuổi của cá nhân phần nào đó phản ảnh năng lực nhận thức cũng như làm chủ các hành vi của mình. Thêm vào đó người làm chứng di chúc phải có đầy đủ khả năng bằng hành vi của mình xác lập, thực hiện các quyền và nghĩa vụ dân sự. Thêm nữa, để tránh việc lập di chúc không đúng với ý chí đích thực của người để lại di sản, bảo đảm việc lập di chúc được vô tư, khách quan người làm chứng di chúc không phải là những người liên quan đến quyền, nghĩa vụ của tài sản hoặc liên quan tới những người thừa kế. Bởi nhiều trường hợp nếu người làm chứng di chúc có liên quan đến những đối tượng nêu trên có thể sẽ hướng hoặc lái ý kiến cá nhân chủ quan của mình để được hưởng di sản nhiều hơn hoặc cho người thừa kế khác được hưởng ít hơn hoặc không được hưởng di sản, làm ảnh hưởng đến ý chí đích thực, mong muốn của người lập di chúc. Ngoài ra những đối tượng nêu trên khi chứng kiến việc lập di chúc, biết được nội dung di chúc nhiều trưởng hợp có thể bất mãn, không đồng ý với ý chí của người để lại di sản gây ra những mâu thuẫn tình cảm gia đình.

Để đảm bảo di chúc được lập là di chúc hợp pháp, có hiệu lực trên thực tế khi người để lại di sản chết, bắt buộc trong một số trường hợp phải có người làm chứng. Sự lựa chọn tối ưu hiện nay đối với người có nhu cầu lập di chúc đó là nhờ luật sư, chuyên gia pháp lý là người làm chứng. Tất nhiên luật sư, chuyên gia pháp lý phải không thuộc vào những trường hợp không được người làm chứng di chúc như: Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc; Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc. Trung tâm di chúc là một đơn vị có bề dày kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn, hỗ trợ cũng như thực hiện các công việc liên quan đến lĩnh vực thừa kế, di chúc. Với đầy đủ đội ngũ luật sư, công chứng viên, chuyên gia pháp lý giỏi, chuyên nghiệp, am hiểu sâu, rộng các quy định của pháp luật sẽ hỗ trợ về mặt pháp lý cho những người có nhu cầu lập di chúc, đảm bảo đúng quy định của pháp luật về hình thức, nội dung để di chúc có hiệu lực trên thực tế khi người để lại di sản chết. Ngoài ra, luật sư là người vô tư, khách quan, cẩn thận đặc biệt về vấn đề bảo mật thông tin của khách hàng (Điểm c Khoản 1 Điều 9 Luật luật sư). Do vậy nên trong quá trình hành nghề các luật sư, chuyên gia pháp lý của Trung tâm di chúc luôn nhận được sự an tâm, tin tưởng của khách hàng.

Bạn đang theo dõi bài viết được biên tập trên trang web của trungtamdichuc.com. Nếu có thắc mắc hay cần hỗ trợ tư vấn pháp luật từ các Luật sư, chuyên gia pháp lý vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Hotline: 0963.673.969 (Zalo) để được hỗ trợ hiệu quả và tối ưu nhất. 

Trân trọng./.

Ths. Bùi Quang Hưng