Hiện nay, việc bố mẹ lập di chúc để lại quyền sử dụng đất đang trở nên phổ biến. Mặc dù đã có di chúc nhưng nhiều người không biết cách khai nhận nhận thừa kế di sản. Vậy thủ tục thừa kế quyền sử dụng đất như thế nào? Tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất theo di chúc giải quyết ra sao? Bài viết sau đây của Trung tâm di chúc Việt Nam sẽ trao đổi về các nội dung trên. Nếu bạn đọc có thắc mắc hoặc cần tư vấn, vui lòng liên hệ đến số điện thoại 0963.673.969 (Zalo) để được hỗ trợ và giải đáp cụ thể.
MỤC LỤC
Di chúc thừa kế quyền sử dụng đất không công chứng có hợp pháp?
Tình huống
Nhà tôi có 5 anh chị em. Bố tôi mất năm 2005 còn mẹ tôi mất vào tháng 6/2024. Trước khi mất, bà có làm di chúc để lại 2 mảnh đất đứng tên mẹ cho người anh cả nhưng không ra công chứng. Xin hỏi di chúc đó có hiệu lực không? Vì tôi nghe nói di chúc đó không công chứng hay chứng thực thì không có hiệu lực?
Trung tâm di chúc tư vấn
Chào chị, Trung tâm di chúc xin tư vấn về trường hợp của chị như sau.
Căn cứ theo khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, một di chúc hợp pháp phải đáp ứng các điều kiện sau:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.
Đối chiếu với các quy định trên thì di chúc do mẹ chị lập không công chứng vẫn có hiệu lực nếu đủ các điều kiện theo quy định Điều 630 Bộ luật dân sự 2015.
Di chúc của mẹ chị lập là di chúc bằng văn bản không có công chứng hay chứng thực do đó cần phải tuân thủ quy định tại Điều 631 Bộ luật dân sự 2015 về nội dung di chúc:
- Ngày, tháng, năm lập di chúc;
- Họ, tên và nơi cư trú của mẹ chị;
- Họ, tên của anh trai chị;
- Địa điểm mảnh đất và và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên mẹ chị.
Ngoài ra, di chúc không được viết tắt hoặc viết bằng ký hiệu; nếu di chúc gồm nhiều trang thì mỗi trang phải được đánh số thứ tự và có chữ ký hoặc điểm chỉ của mẹ chị.
Do vậy, di chúc không có công chứng hoặc chứng thực nhưng được lập theo đúng quy định tại Điều 631 và khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự năm 2015 vẫn được xem là hợp pháp.
Có những cách nào nhận thừa kế quyền sử dụng đất
Quyền thừa kế quyền sử dụng đất có thể được thực hiện theo hai hình thức chính: thừa kế theo di chúc hoặc thừa kế theo pháp luật.
Thừa kế quyền sử dụng đất theo di chúc
Di chúc thừa kế quyền sử dụng đất có thể được lập dưới hai hình thức: di chúc miệng và di chúc bằng văn bản. Theo Điều 628 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc bằng văn bản có các loại sau:
- Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng;
- Di chúc bằng văn bản có người làm chứng;
- Di chúc bằng văn bản có công chứng;
- Di chúc bằng văn bản có chứng thực.
Thừa kế quyền sử dụng đất theo pháp luật
Theo khoản 1 Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015, quyền sử dụng đất được chia theo pháp luật trong các trường hợp sau:
- Không có di chúc;
- Di chúc không hợp pháp;
- Những người được chỉ định thừa kế theo di chúc chết trước hoặc cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được chỉ định thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
- Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc nhưng không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Ngoài ra, Thừa kế theo pháp luật cũng áp dụng cho phần di sản là quyền sử dụng đất trong các trường hợp sau:
- Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;
- Phần di sản liên quan đến di chúc không có hiệu lực pháp luật;
- Phần di sản liên quan đến người thừa kế theo di chúc không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận, chết trước hoặc cùng thời điểm với người lập di chúc; hoặc cơ quan, tổ chức thừa kế không còn tồn tại.
Trường hợp đặc biệt: Đất chưa có giấy chứng nhận
Quyền sử dụng đất có thể được chia theo di chúc hoặc theo pháp luật, ngay cả khi đất chưa có giấy chứng nhận. Căn cứ theo Theo khoản 1 mục II Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP về xác định quyền sử dụng đất là di sản như sau:
- Trong trường hợp có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp nhưng chưa kịp cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì tòa án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với đất và quyền sử dụng đất đó.
- Trong trường hợp UBND cấp có thẩm quyền có văn bản cho biết rõ việc sử dụng đất đó là không hợp pháp, di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất không được phép tồn tại trên đất đó thì tòa án chỉ giải quyết tranh chấp về di sản là tài sản trên đất.
Do đó, căn cứ vào các quy định trên, việc xử lý phân chia di sản thừa kế là quyền sử dụng đất chưa được cấp giấy chứng nhận thì phụ thuộc vào các giấy tờ sở hữu đất của người để lại di sản đối với khu đất đó.
Nếu có các giấy tờ sở hữu hợp pháp thì sẽ được tòa án giải quyết chia quyền sử dụng đất cho các người thừa kế. Ngược lại, tòa án sẽ chỉ giải quyết chia di sản là tài sản trên đất.
Tóm lại, dù theo di chúc hay theo pháp luật, việc thừa kế quyền sử dụng đất phải tuân thủ các quy định pháp luật để đảm bảo tính hợp pháp và quyền lợi cho các bên liên quan.
Thủ tục thừa kế quyền sử dụng đất
Thủ tục khai nhận di sản
Để thực hiện khai nhận di sản theo Điều 58 Luật Công chứng năm 2014. Người yêu cầu công chứng cần chuẩn bị các bước sau:
Chuẩn bị hồ sơ và giấy tờ:
- Phiếu yêu cầu công chứng.
- Bản sao di chúc.
- Cung cấp giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác xác nhận người để lại di sản đã qua đời.
- Dự thảo văn bản khai nhận di sản thừa kế (nếu có).
- Các giấy tờ nhân thân của người nhận di sản thừa kế (Căn cước/Hộ chiếu/Sổ hộ khẩu/Sổ tạm trú).
- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Nộp hồ sơ:
Nộp hồ sơ tại Văn phòng công chứng. Công chứng viên kiểm tra hồ sơ.
- Nếu đầy đủ, công chứng viên tiếp nhận, thụ lý và ghi vào sổ công chứng.
- Nếu hồ sơ chưa đầy đủ, hướng dẫn và yêu cầu bổ sung giấy tờ cần thiết.
Trường hợp không thể giải quyết, công chứng viên giải thích lý do và từ chối tiếp nhận hồ sơ.
Niêm yết công khai:
Việc thụ lý công chứng văn bản khai nhận di sản phải được niêm yết công khai trong vòng 15 ngày kể từ khi niêm yết. Tổ chức hành nghề công chứng thực hiện việc niêm yết tại trụ sở của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có bất động sản theo quy định này.
Nội dung niêm yết cần nêu rõ các thông tin sau:
- Tên người để lại di sản;
- Tên những người khai nhận di sản thừa kế;
- Mối quan hệ giữa họ và người để lại di sản;
- Danh sách di sản thừa kế;
- Bản niêm yết cũng cần ghi rõ rằng nếu có khiếu nại, tố cáo về việc bỏ sót, che giấu người thừa kế hoặc liên quan đến quyền sở hữu, quyền sử dụng di sản, thì khiếu nại, tố cáo này phải được gửi đến tổ chức hành nghề công chứng thực hiện việc niêm yết.
Ủy ban nhân dân cấp xã nơi diễn ra việc niêm yết có trách nhiệm xác nhận và bảo quản việc niêm yết trong thời gian quy định.
Giải quyết hồ sơ:
- Sau khi nhận được niêm yết và không có khiếu nại, tổ chức hành nghề công chứng thực hiện giải quyết hồ sơ.
- Kiểm tra và nếu có dự thảo văn bản khai nhận di sản, công chứng viên đảm bảo hợp lệ. Nếu chưa có dự thảo, công chứng viên soạn thảo và hướng dẫn người thừa kế ký vào văn bản.
- Trước khi ký xác nhận, yêu cầu người thừa kế xuất trình bản chính giấy tờ để đối chiếu.
- Sau khi ký, thu phí công chứng và các chi phí liên quan, trả lại bản chính văn bản khai nhận cho người thừa kế.
Thủ tục thỏa thuận phân chia di sản
Thủ tục thỏa thuận phân chia di sản thừa kế được thực hiện theo trình tự gồm bốn bước tương tự như thủ tục khai nhận di sản. Trước tiên, những người thừa kế sẽ tiến hành thỏa thuận phân chia di sản tại tổ chức công chứng. Sau khi hoàn thành các thủ tục công chứng, các bên thừa kế tiếp tục thực hiện thủ tục sang tên trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở tại Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất thuộc Phòng Tài nguyên và Môi trường cấp huyện nơi có đất.
Tại đây, chuyên viên của Văn phòng đăng ký đất đai sẽ tiếp nhận hồ sơ từ người nộp. Hồ sơ sau đó được kiểm tra để đảm bảo tính đầy đủ và hợp lệ. Trong trường hợp hồ sơ thiếu hoặc cần bổ sung thông tin, người nộp sẽ được hướng dẫn cụ thể để hoàn thiện. Nếu hồ sơ đáp ứng yêu cầu, biên nhận sẽ được lập, trong đó ghi rõ ngày hẹn trả kết quả.
Sau khi tiếp nhận, cơ quan chức năng sẽ tiến hành kiểm tra, xác minh hiện trạng và nguồn gốc sử dụng đất. Quá trình này nhằm đảm bảo mọi thông tin đều phù hợp với quy định pháp luật hiện hành. Nếu không có vướng mắc, Ủy ban nhân dân có thẩm quyền sẽ thực hiện việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở theo yêu cầu.
Quý khách có vấn đề liên quan đến thừa kế quyền sử dụng đất theo di chúc. Vui lòng liên hệ số 0963.673.969 (Zalo) để được Trung tâm di chúc tư vấn và hỗ trợ giải quyết.
Tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất theo di chúc giải quyết thế nào?
Tình huống
Vợ chồng tôi có 1 căn nhà chung và không có con. Tuy nhiên, anh ấy ngoại tình với 1 người khác và trước khi mất có để lại di chúc cho một người phụ nữ kia. Cho tôi hỏi căn nhà ấy tôi được bao nhiêu phần?
Trung tâm di chúc tư vấn
Đầu tiên chị kiểm tra di chúc có hợp pháp không căn cứ theo Điều 630 Bộ luật dân sự 2015:
1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.
Nếu di chúc của chồng chị không hợp pháp, chị có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án tuyên bố di chúc không có hiệu lực.
Trong trường hợp di chúc hợp pháp, chị vẫn được hưởng phần thừa kế theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015. Nếu chị không được chồng để lại di sản hoặc chỉ được nhận ít hơn 2/3 suất thừa kế. Chị vẫn có quyền nhận 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật.
Vì căn nhà là tài sản chung của vợ chồng, nên di sản của chồng chị chỉ bao gồm 1/2 giá trị căn nhà. Phần di sản này sẽ được chia cho những người thừa kế theo di chúc và những người thừa kế không phụ thuộc di chúc (bao gồm cả chị). Nếu có tranh chấp, chị có thể khởi kiện để yêu cầu Tòa án phân chia.
Quý khách có vấn đề liên quan đến thừa kế quyền sử dụng đất theo di chúc. Vui lòng liên hệ số 0963.673.969 (Zalo) để được Trung tâm di chúc tư vấn và hỗ trợ giải quyết.
Liên hệ Trung tâm di chúc Việt Nam
Trung tâm di chúc là đơn vị có chuyên môn trong lĩnh vực di chúc tại Việt Nam. Trung tâm Di chúc trực thuộc Công ty Luật TNHH Luật Hùng Bách. Đây là tổ chức hành nghề Luật sư uy tín, chuyên nghiệp hàng đầu tại Việt Nam. Với đội ngũ Luật sư giỏi, giàu kinh nghiệm chuyên môn, chúng tôi có thể tham gia bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng trên nhiều lĩnh vực.
Hiện nay, chúng tôi có hệ thống Văn phòng tại Hà Nội, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Tp. Hồ Chí Minh… Và đội ngũ cán bộ phụ trách khu vực có thể hỗ trợ khách hàng trên cả nước.
Trung tâm di chúc Việt Nam cung cấp các dịch vụ Tư vấn pháp luật về thừa kế, di chúc. Chúng tôi có đội ngũ Luật sư, chuyên viên pháp lý có chuyên môn sâu và kinh nghiệm phong phú trong lĩnh vực thừa kế, di chúc. Do đó, Trung tâm di chúc luôn sẵn sàng hỗ trợ giải quyết vấn đề cho khách hàng.
Ngoài ra, chúng tôi có thể hỗ trợ khách hàng cung cấp các dịch vụ khác có liên quan như:
- Dịch vụ Luật sư, Công chứng;
- Thừa phát lại, lập vi bằng;
- Giám định chữ ký…
Quý khách hàng có nhu cầu sử dụng các Dịch vụ của Trung tâm vui lòng liên hệ:
- Làm việc trực tiếp tại trụ sở, chi nhánh của chúng tôi tại: Hà Nội, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Tp. Hồ Chí Minh.
- Điện thoại: 0963.673.969 (Zalo)
- Email : Trungtamdichuc@gmail.com
- Website: Trung tâm di chúc Việt Nam – Luật Hùng Bách
- Fanpage: Trung tâm di chúc Việt Nam
Trân trọng!
