Trong cuộc sống, nhiều trường hợp một người qua đời nhưng chưa thanh toán hết số tiền nợ hay bồi thường cho người khác. Người thân của họ tự nhiên có nghĩa vụ trả nợ thay cho người đó. Vậy có phải trường hợp nào người thân cũng phải thực hiện nghĩa vụ thay cho người đã mất? Họ sẽ phải trả toàn bộ số tiền nợ hay như thế nào? Bài viết sau đây của Trung tâm di chúc Việt Nam sẽ trao đổi về các nội dung trên. Nếu bạn đọc có thắc mắc hoặc cần tư vấn, vui lòng liên hệ đến số điện thoại 0963.673.969 (Zalo) để được hỗ trợ và giải đáp cụ thể.
MỤC LỤC
Nghĩa vụ người chết để lại là gì?
Chết là sự kiện pháp lý chấm dứt nhiều quan hệ pháp luật của người đó, chẳng hạn như quan hệ hôn nhân, quan hệ lao động, quan hệ hợp đồng cá nhân… Đồng thời, sự kiện này lại phát sinh các quan hệ pháp luật mới như quan hệ về thừa kế.
Theo Điều 614 Bộ luật Dân sự 2015, từ thời điểm mở thừa kế, những người thừa kế của người đã mất sẽ kế thừa các quyền và nghĩa vụ tài sản của người đó. Điều này bao gồm cả quyền thừa hưởng tài sản và nghĩa vụ trả nợ, thực hiện các trách nhiệm tài chính của người quá cố trong phạm vi di sản để lại.
Tuy nhiên, không phải nghĩa vụ nào của người chết cũng sẽ chuyển sang cho người thừa kế. Những nghĩa vụ mà người đã mất phải trực tiếp thực hiện, ví dụ như các nghĩa vụ gắn với nhân thân, sẽ chấm dứt khi người đó qua đời. Trong khi đó, các nghĩa vụ tài sản (chẳng hạn nghĩa vụ trả nợ, bồi thường thiệt hại, nộp thuế…) vẫn có thể tồn tại và được chuyển giao cho người thừa kế, người này sẽ thực hiện trong giới hạn giá trị của di sản được thừa kế.
Việc chuyển giao nghĩa vụ tài sản từ người chết cho người thừa kế nhằm đảm bảo sự công bằng và bảo vệ quyền lợi cho những người có quyền lợi hợp pháp liên quan đến tài sản của người quá cố, đồng thời cũng giúp duy trì trật tự xã hội và sự an toàn trong các quan hệ tài sản.
Các loại nghĩa vụ do người chết để lại theo quy định
Theo Bộ luật dân sự 2015, khi một người qua đời, những nghĩa vụ tài sản chưa thực hiện hoặc chưa hoàn thành sẽ được chuyển giao để giải quyết thông qua phần di sản của người đó. Các nghĩa vụ này bao gồm:
- Nghĩa vụ thanh toán nợ. Người chết có trách nhiệm trả các khoản vay, tiền mua bán, tiền thuê, hoặc các khoản nợ khác đã phát sinh trước khi qua đời.
- Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại. Nếu người chết còn nghĩa vụ bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm pháp luật dân sự, những khoản bồi thường này sẽ được thực hiện từ di sản thừa kế.
- Nghĩa vụ thực hiện hợp đồng. Các nghĩa vụ chưa hoàn thành trong hợp đồng mà người chết là một bên tham gia cũng sẽ được giải quyết từ di sản, như hợp đồng mua bán, dịch vụ, hoặc thuê mướn.
- Nghĩa vụ về thuế và các khoản nộp ngân sách nhà nước. Bao gồm thuế thu nhập cá nhân, thuế tài sản, phí và lệ phí khác mà người chết còn phải nộp trước khi qua đời.
- Nghĩa vụ cấp dưỡng. Nếu người chết có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quyết định của tòa án hoặc thỏa thuận với người được cấp dưỡng, phần nghĩa vụ này sẽ được chi trả từ di sản.
- Các nghĩa vụ khác theo quy định pháp luật. Bao gồm những nghĩa vụ khác chưa được liệt kê nhưng phát sinh hợp pháp trước thời điểm người đó qua đời.
Việc thực hiện các nghĩa vụ trên đảm bảo tính công bằng, minh bạch và tuân thủ pháp luật trong quá trình quản lý di sản thừa kế.
Các nghĩa vụ người chết để lại ai phải thực hiện?
Căn cứ theo Điều 615, Điều 622 và Điều 646 của Bộ luật Dân sự năm 2015, các chủ thể có nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại bao gồm:
Thứ nhất, người thừa kế.
Nếu di sản đã được chia, người thừa kế (theo di chúc hoặc theo pháp luật) là người thực hiện nghĩa vụ tài sản của người đã khuất. Nghĩa vụ này được giới hạn trong phạm vi phần di sản mà họ nhận được.
Trường hợp người thừa kế theo di chúc, bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào được chỉ định hợp pháp trong di chúc đều phải thực hiện nghĩa vụ này, miễn là họ thỏa mãn các điều kiện về thừa kế theo Điều 613 Bộ luật dân sự 2015 và không thuộc diện bị loại trừ quyền hưởng di sản theo Điều 621 Bộ luật dân sự 2015.
Trường hợp người thừa kế theo pháp luật, di sản sẽ được chia cho các hàng thừa kế theo Điều 651 Bộ luật dân sự 2015. Tuy nhiên, không phải tất cả các hàng thừa kế đều được hưởng di sản; chỉ những người ở hàng thừa kế không có ai ở hàng trước hoặc người ở hàng trước từ chối hay bị truất quyền hưởng di sản mới được hưởng thừa kế. Do đó, chỉ hàng thừa kế nào thực sự nhận di sản mới phải thực hiện nghĩa vụ tài sản của người đã khuất.
Thứ hai, người quản lý di sản khi di sản chưa được chia.
Trong trường hợp di sản chưa được chia, người quản lý di sản phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại trong phạm vi di sản theo thỏa thuận của những người thừa kế. Dù có ý kiến cho rằng người thừa kế vẫn là chủ thể chính chịu trách nhiệm, người quản lý thực hiện nghĩa vụ chỉ như một hình thức đại diện theo thỏa thuận của các bên.
Thứ ba, người được di tặng.
Di tặng là việc người lập di chúc dành một phần tài sản của mình để tặng cho người khác, và phải được ghi rõ trong di chúc.
Người nhận di tặng không phải thực hiện nghĩa vụ tài sản đối với phần di tặng. Trừ trường hợp toàn bộ di sản không đủ để thanh toán các nghĩa vụ tài sản của người lập di chúc, khi đó phần di tặng sẽ được dùng để thanh toán phần nghĩa vụ còn lại.
Thứ tư, người quản lý tài sản dùng vào việc thờ cúng.
Theo quy định tại khoản 2, Điều 645 Bộ luật Dân sự năm 2015, nếu toàn bộ di sản không đủ thanh toán nghĩa vụ tài sản, thì không được dành một phần di sản vào việc thờ cúng. Do đó, trong trường hợp thiếu hụt, tài sản thờ cúng cũng sẽ được sử dụng để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người chết.
Thứ năm, Nhà nước.
Căn cứ theo Điều 622 Bộ luật dân sự 2015 thì nếu không có người thừa kế theo di chúc hay theo pháp luật, hoặc nếu người thừa kế từ chối di sản hay bị tước quyền, thì tài sản còn lại sẽ thuộc về Nhà nước sau khi các nghĩa vụ tài sản đã được thanh toán. Điều này cũng đồng nghĩa với việc Nhà nước, với tư cách là chủ thể tiếp nhận tài sản, phải có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ tài sản của người chết.
Như vậy, những chủ thể trên sẽ có nghĩa vụ thực hiện các khoản tài sản mà người chết để lại, tùy vào phạm vi di sản được nhận hoặc quản lý.
Quý khách hàng có nhu cầu giải quyết các vấn đề liên quan đến Thừa kế, Di chúc. Vui lòng liên hệ số 0963.673.969 (Zalo) để được Luật sư tư vấn, hỗ trợ.
Từ chối thực hiện nghĩa vụ người chết để lại được không?
Tình huống
Ông nội tôi khi còn sống có vay ngân hàng 500 triệu để mua mảnh đất. Đến khi ông mất rồi thì vẫn chưa trả nợ xong cho ngân hàng. Ông mất không để lại di chúc và có 4 người con. Di sản thừa kế của ông là căn nhà gia đình đang ở và 1 sổ tiết kiệm. Tổng tài sản theo như định giá là 1 tỷ 200 triệu. Di sản thừa kế của ông đã được chia theo pháp luật. Mỗi người con được 300 triệu và bố tôi thừa hưởng căn nhà để hương khói cho ông bà. Nhưng đến khi ngân hàng đòi nợ 500 triệu đồng thì các bác đều nói rằng bố tôi phải tự trả nợ do đã nhận nhà. Các bác tôi có được quyền từ chối nghĩa vụ trả khoản nợ của ông nội tôi không?
Trung tâm di chúc tư vấn
Chào anh. Về vấn đề này, căn cứ vào Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như sau:
“Điều 615. Thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại
1. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.
3. Trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
4. Trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân.”
Theo quy định trên, khi ông nội của anh qua đời, khoản nợ của ông sẽ được chia đều cho bốn người con theo quy định pháp luật, với điều kiện là di sản thừa kế đã được phân chia. Mỗi người chỉ có trách nhiệm trả nợ trong giới hạn giá trị di sản mà mình đã nhận từ ông nội anh.
Do tài sản thừa kế của ông nội đã được chia cho bốn người con, nên theo khoản 3 của quy định này, mỗi người thừa kế sẽ chịu trách nhiệm thanh toán khoản nợ do người đã mất để lại, nhưng không được vượt quá phần tài sản thừa kế đã nhận, trừ khi có thỏa thuận khác giữa các bên.
Trong trường này, bố và các bác của anh có nghĩa vụ trả khoản nợ của ông nội. Như vậy, khoản nợ 500 triệu đồng sẽ được chia đều cho bốn người thừa kế, nhưng nghĩa vụ thanh toán của mỗi người sẽ không vượt quá giá trị tài sản thừa kế họ đã nhận được (trong trường hợp của bố anh và các bác là 125 triệu đồng).
Thứ tự ưu tiên thanh toán các nghĩa vụ
Theo quy định tại Điều 658 Bộ luật Dân sự 2015, các khoản được ưu tiên thanh toán khi chia thừa kế được sắp xếp theo thứ tự như sau:
- Chi phí mai táng. Chi phí liên quan đến việc tổ chức mai táng được ưu tiên thanh toán trước tiên.
- Chi phí quản lý di sản. Các chi phí này bao gồm phí bảo quản, bảo dưỡng tài sản và các khoản chi cần thiết khác.
- Các nghĩa vụ tài chính. Các khoản nợ mà người đã mất chưa thanh toán được ưu tiên xử lý tiếp theo. Điều này bao gồm các khoản nợ thuế, nợ vay, nợ tín dụng hoặc nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước, tổ chức và cá nhân.
- Các nghĩa vụ khác. Các nghĩa vụ pháp lý khác của người đã mất cũng cần được thanh toán. Ví dụ: tiền cấp dưỡng, tiền công lao động, hoặc các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.
Việc thanh toán các nghĩa vụ ưu tiên không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn thể hiện trách nhiệm của người thừa kế trong việc quản lý và sử dụng di sản đúng quy định.
Tư vấn pháp luật vềThừa kế, Di chúc – hotline 0963.673.969 (Zalo).
Tài sản sau khi thanh toán các nghĩa vụ xử lý thế nào?
Sau khi thanh toán hết các nghĩa vụ tài sản của người chết (như trả nợ, chi phí mai táng, bồi thường thiệt hại…), phần tài sản còn lại sẽ được xử lý theo quy định pháp luật về thừa kế, bao gồm:
Thừa kế theo di chúc
Nếu người chết để lại di chúc hợp pháp, phần tài sản còn lại sẽ được chia cho những người thừa kế theo nội dung di chúc. Người lập di chúc có quyền chỉ định ai sẽ là người thừa kế và tài sản họ được hưởng. Di chúc có thể bị vô hiệu nếu không tuân thủ các quy định về hình thức và nội dung, hoặc nếu có tranh chấp về tính hợp pháp của di chúc.
Thừa kế theo pháp luật
Nếu người chết không để lại di chúc hoặc di chúc không hợp pháp, phần tài sản còn lại sẽ được chia theo quy định của pháp luật về thừa kế.
Tài sản sẽ được chia đều cho những người thừa kế cùng hàng, và hàng thừa kế thứ hai hoặc thứ ba chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước đó.
Quyền lợi của người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc
Một số người có quyền được hưởng một phần di sản bất kể nội dung di chúc. Ví dụ: con chưa thành niên, cha mẹ, vợ/chồng không có khả năng lao động.
Sau khi thanh toán và phân chia phần di sản còn lại, người thừa kế sẽ nhận tài sản của mình. Đồng thời các nghĩa vụ tài sản liên quan của người chết cũng được xem là hoàn tất.
Quý khách hàng có nhu cầu giải quyết các vấn đề liên quan đến Thừa kế, Di chúc. Vui lòng liên hệ số 0963.673.969 (Zalo) để được Luật sư tư vấn, hỗ trợ.
Thủ tục phân chia di sản thừa kế.
Tình huống
Mẹ tôi sở hữu hai quyền sử dụng đất gồm:
- Quyền sử dụng đất nông nghiệp với diện tích khoảng 2.000 m².
- Quyền sử dụng đất ở với diện tích khoảng 300 m².
Mẹ tôi đã qua đời cách đây 3 năm mà không để lại di chúc. Mẹ tôi có tất cả 4 người con (2 con gái và 2 con trai). Hiện tại, cả 4 người con đã đồng thuận chia đều hai quyền sử dụng đất trên cho 2 người con trai.
Trong trường hợp này, việc phân chia tài sản như vậy có thực hiện được không? Những người không nhận thừa kế cần thực hiện thủ tục gì? Nếu được, trình tự và thủ tục để tiến hành như thế nào?
Trung tâm di chúc tư vấn
Theo thông tin anh cung cấp, quyền sử dụng đất đã được cấp giấy chứng nhận đứng tên mẹ anh. Vì vậy, quá trình phân chia di sản thừa kế sẽ thực hiện bằng cách lập và công chứng văn bản phân chia di sản thừa kế tại văn phòng công chứng.
Quy trình thực hiện như sau:
Bước 1. Những người tham gia lập văn bản phân chia di sản thừa kế.
- Tất cả các con của mẹ còn sống vào thời điểm mẹ mất
Bước 2. Chuẩn bị hồ sơ công chứng văn bản phân chia di sản thừa kế.
- Giấy tờ chứng minh mối quan hệ với người để lại di sản.
- Giấy khai tử của mẹ.
- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Bước 3. Công chứng văn bản phân chia di sản.
- Đến văn phòng công chứng để lập văn bản. Các bên cần thỏa thuận rõ cách phân chia. Ví dụ như đồng ý chia đều hai phần đất cho ba người đã được thống nhất.
- Công chứng viên sẽ kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ và tư vấn cụ thể. Phí công chứng sẽ được thu theo quy định.
Xem thêm: Thủ tục khai nhận di sản thừa kế chuẩn quy định
Bước 4. Đăng ký biến động quyền sử dụng đất.
- Sau khi có văn bản phân chia di sản thừa kế, những người được chia đất sẽ nộp hồ sơ tại văn phòng đăng ký đất đai để đăng ký biến động trên giấy chứng nhận.
Dịch vụ tư vấn pháp luật Thừa kế – di chúc.
Hiện nay Trung tâm di chúc đang triển khai dịch vụ thừa kế tận nơi. Quý khách hàng liên hệ Luật sư thừa kế theo quy trình sau:
- Bước 1: Liên hệ để được tư vấn phương án lập di chúc qua số: 0963.673.969 (Zalo);
- Bước 2: Đăng ký, lựa chọn dịch vụ soạn thảo các văn bản liên quan đến thừa kế. Hình thức văn bản theo khả năng và nhu cầu của khách hàng;
- Bước 3: Xác nhận tạm ứng phí. Cung cấp thông tin, tài liệu để Luật sư triển khai công việc;
- Bước 4: Tiếp nhận, soạn thảo, rà soát văn bản thực hiện thừa kế;
- Bước 5: Hỗ trợ thực hiện, bàn giao kết quả tận nơi cho khách hàng.
Trung tâm di chúc là đơn vị có chuyên môn trong lĩnh vực thừa kế tại Việt Nam. Trung tâm Di chúc trực thuộc Công ty Luật TNHH Luật Hùng Bách. Đây là tổ chức hành nghề Luật sư uy tín, chuyên nghiệp hàng đầu tại Việt Nam. Với đội ngũ Luật sư giỏi, giàu kinh nghiệm chuyên môn. Chúng tôi có thể tham gia bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng.
Hiện nay, chúng tôi có hệ thống Văn phòng tại Hà Nội, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Tp. Hồ Chí Minh… Và đội ngũ cán bộ phụ trách khu vực có thể hỗ trợ khách hàng trên cả nước.
Trung tâm pháp lý
Nếu quý khách có nhu cầu sử dụng dịch vụ của Trung tâm, vui lòng liên hệ với chúng tôi. Để được hỗ trợ pháp lý, quý khách có thể liên hệ qua một trong các phương thức sau.
- Làm việc trực tiếp tại trụ sở, chi nhánh của chúng tôi tại: Tp. Hà Nội, Hà Tĩnh, Tp. Đà Nẵng, Tp. Hồ Chí Minh.
- Điện thoại: 0963.673.969 (Zalo)
- Email : Trungtamdichuc@gmail.com
- Website: Trung tâm di chúc Việt Nam – Luật Hùng Bách
- Fanpage: Trung tâm di chúc Việt Nam
Trân trọng!
